سو تیام

سو تیام

موسیقی سنتی ایران
سو تیام

سو تیام

موسیقی سنتی ایران

راست پنجگاه

راست پنجگاه

این دستگاه پرمسئله ترین آواز ایرانی است .
چرا ؟
چون این دستگاه مدتها به دلایلی اجرا نمی شده !
چرا ؟
چون این طور شایع شده بود که دستگاه واقعا مشکلی است و کسی را یارای از عهده بر آمدن آن نیست ؟! مگر استادان استخوان خرد کرده و ... !
نخستین اجرای رسمی راست پنجگاه در جشن هنر شیراز در سال 55 در شیراز توسط هنرمندان ارجمند شجریان و لطفی انجام شد و البته از آن تاریخ تا کنون به نوعی "مد" شده است و همه هنرمندان سعی می کنند ، یک بار هم که شده آن را اجرا کنند تا مهارت خود بر ردیف موسیقی را به دیگران نشان بدهند .
اما سوال اینجاست که مشکل اجرای راست پنچگاه چیست ؟
از نظر پرده بندی راست پنجگاه کاملا شبیه ماهور است بطوریکه شنونده ناآشنا این دو را عموما اشتباه می گیرد .
* جالب است بدانید از نظر اجرا با ساز ، اصولا آوازهایی مشکل ترند که فاصله بین پرده های آنها بیشتر باشد که شامل همایون و بویژه چهارگاه می شود . (که قطعا نوازندگان ساز ، مخصوصا تار نوازها این مطلب را تایید می کنند)
پس فرق راست پنجگاه و ماهور چیست ؟
راست پنجگاه دستگاهی است که تحریرها در آن پایین رونده هستند در حالیکه ماهور برعکس بالا رونده هستند .
که این مسئله نیز قطعا نباید مشکلی باشد .
اما تنها نکته ای که هنر راست پنجگاه می باشد مرکب نوازی و مرکب خوانی در آن است بطوریکه از قدیم رسم بوده که کسی که همه آوازها را به خوبی فرا می گرفته به عنوان پایان دوره راست پنجگاه را آموزش می دیده ، که نوعی تمرین برای مرکب خوانی نیز بوده است .
ولی از آنجا که گام ماهور و راست پنجگاه دقیقا یکی است پس باید منطقا همان کارهایی که در راست می توان انجام داد در ماهور هم انجام داد که البته انجام هم می شود .
یعنی در ماهور هم می توان مرکب خوانی های زیر را انجام داد :
* از شکسته به افشاری
- که بعدا می توان به عراق و از آنجا به بیات ترک هم رفت .
* از دلکش به شور
- و با اجرای گوشه های قرچه ، رضوی ، حسینی و ... ، همه گوشه های شور را اجرا کرد .
- البته با ورود به شور عملا راه اجرای دشتی و ابوعطا هم باز می شود .
* از راک به اصفهان
- از اصفهان به مخالف سه گاه و ...
- یا از اصفهان به عشاق و سپس شور رفت و ...
که دقیقا همان کارهایی است که در راست پنجگاه هم انجام می دهند .
اصولا مرکب نوازی بر پایه های علمی استوار است و با دانستن راه درست با تمرین می توان از همه دستگاهها به بقیه دستگاهها وارد و خارج شد .
بنابراین می بینید که راست پنجگاه هیچ پیچیدگی نسبت به ماهور و یا سایر آوازها ندارد و این مطلب با اجراهای فراوانی که اخیرا نیز از آن انجام شده به اثبات رسیده است ؛ مانند :
شجریان : راست پنجگاه – چشمه نوش - فریاد
گلپا : اجرای خصوصی با میلاد کیایی در آمریکا
ایرج بسطامی : فسانه با کیوان ساکت
ناظری : (نیز چند سال پیش آن را اجرا کرده بود که نام آلبوم را فراموش کرده ام ).
افتخاری : مقام صبر با مشکاتیان
و... حتی با ساز هم بسیار اجرا شده که نمونه حاضر (آلبوم "بهار گلها" با اجرای هنرمندانه استادان جواد معروفی و همایون خرم) یکی از آنهاست و یا :
احمد عبادی در آلبوم دو نواره .
همایون خرم و جلیل شهناز در مجموعه 12 مقام .

* پایان سخن اینکه به خاطر عدم آگاهی کافی عموم ، عده ای راست پنجگاه (و همچنین نوا) را در حد پیچیده ترین آواز ایرانی بالا برده اند و از دسترس هنرجویان آن را خارج کرده اند در حالیکه همانطور که گفته شد این مسئله اصولا واقعیت ندارد و یا دست کم به آن پیچیدگی های گفته شده نمی باشد و اگر آسان تر نباشد ، مشکل تر هم نیست .

بهار گلها
جواد معروفی – همایون خرم
دستگاه : راست پنجگاه


 توجه : پسورد فایلهای زیپ، www.harmonia.ir می باشد.

عنوان

زمان

حجم فایل (KB)

دانلود

1 پیش درآمد راست پنجگاه 00:44 360
2 مقدمه راست پنجگاه 01:16 606
3 قطعه دوضربی در راست پنجگاه ریتم ۴/۲ 00:57 461
4 ادامه راست پنجگاه، نغمه و روح افزا 03:53 1,832
5 قطعه دو ضربی در راست پنجگاه و فرود 01:37 772
6 روح افزار  (پیانو) 01:08 544
7 زنگوله و فرود 04:53 2,315
8 پنچگاه، سپهر، نیریز و فرود 05:28 2,583
9 سپهر 01:32 742
10 قطعه دو ضربی ریتم ۴/۲ و فرود 07:32 3,547
11 طرز و فرود 07:33 3,570
12 ضربی ریتم ۸/۶ و فرود 05:41 2,691
13 فرود به راست پنجگاه  01:17 617
14 ادامه لیلی و مجنون و فرود 03:58 1,870
15 یک قطعه ضربی و فرود 05:07 2,424
16 زنگوله 01:09 553
17 فرود به راست پنجگاه 00:39 315
18 قطعه دو ضربی راست پنچگاه ریتم ۴/۲ و فرود 03:34 1,680

توضیحی درباره برخی تراک های این آلبوم :

تراک 4 - از ثانیه 36 تحریرهای معروف راست پنجگاه را با پیانو می شنوید – در ادامه گوشه گشایش با ویلن اجرا می شود .
تراک 7 – گوشه زنگ شتر
تراک 9 – گوشه عراق
تراک 10 - از دقیقه و ثانیه 4 و 46 گوشه کرشمه
تراک 14- اصفهان
تراک 16– گوشه زنگوله

دانلود « چــــــــــــــاووش ۲ - شب نورد »

محمدرضا لطفی و حسین علیزاده

حرکت های انقلابی هنرمندان جوان موسیقی ایرانی تقریبا از سال های آغازین دهه 50 شکل گرفت؛ از دل نهادی به نام مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی و در ذهن و مضراب و حنجره شاگردان نورعلی خان برومند و عبدالله دوامی .

حسین علیزاده در روزهای تاریک سال 56 قطعه «حصار» را در یادبود زندانیان سیاسی رژیم شاه در چهارگاه ساخت. تصنیف زیبای «برادر بی قراره» با مطلع «شب است و چهره میهن سیاهه / نشستن در سیاهی ها گناهه» هم از موسیقی های انقلابی است که توسط محمدرضا لطفی در توصیف سیاهی آن روزها ساخته شد. پرویز مشکاتیان هم «رزم مشترک» را با مطلع «همراه شو عزیز تنها ممان به درد / کاین درد مشترک / هرگز جدا جدا درمان نمی شود» ساخت.
محمدرضا شجریان نیز که از شاگردان مکتب برومند بود، با گروه های انقلابی آن روز هم نوا شد .

خیلی از موسیقی دانان زبده آن روزگار گردهم آمدند و قطعات و ترانه هایی را تصنیف کردند تا دوشادوش مردم به پا خاسته باشند. همین روزها بود که هنرمندان موسیقی ایرانی، تصمیم گرفتند کانونی به نام «چاووش» تشکیل دهند.

کانون چاووش را بزرگان امروز موسیقی ایرانی و ادبیات ما و جوانان مصمم آن روزگار بنا کردند و طی این رخداد بزرگ هنری، ده ها اثر باشکوه در قالب ۱۲* حلقه نوار به علاقمندان موسیقی عرضه شد که در هریک از این قطعات نقطه عطف بزرگی در موسیقی امروز ما به شمار می آید. خوانندگانی چون شهرام ناظری، صدیق تعریف، بیژن کامکار با حضور هنرمندانه در چاووش بیشتر شناخته شدند و با خلق آثاری زیبا و دلنشین گام های نخست هنری خود را برداشتند.

آلبوم اول این گروه با نام «به یاد عارف» در تابستان 1357 منتشر شد. این آلبوم ترکیبی از موسیقی محمدرضا لطفی، صدای محمدرضا شجریان و اشعار هوشنگ ابتهاج بود که محتوای موسیقایی‌اش درباره عارف قزوینی موسیقی دان و تصنیف ساز مشهور دوره قاجار است. «چاووش 2» بی‌درنگ پس از پیروزی انقلاب اسلامی و «چاووش 3» ابتدای جنگ وارد بازار شد. چاووش 2 و 3 سرودهایی است انقلابی که احساسات اجتماعی ناشی از انقلاب و روحیه سیاسی مردم در آن دوره را به خوبی بازتاب می‌دهد. اما چاووش شماره یک به طور غیرمستقیم و البته بسیار ریشه‌ای‌تر، متناسب با افکار انقلابی مردم است.

 

« چــــــــــــــاووش ۲ - شب نورد »

{ دریافت موسیقی با کیفیت مطلوب }


قسمت ۱  - حجم فایل : ۶.۳۶ MB - مدت زمان  : ۲۷:۱۱
قسمت ۲  - حجم فایل : ۱.۰۰ MB - مدت زمان  :   ۳:۵۰
قسمت ۳  - حجم فایل : ۴۶۹  KB -  مدت زمان   : 1:۵۵ 
قسمت ۴ -   حجم فایل : ۱:۰۰ MB - مدت زمان   : ۴:۰۴
قسمت ۵ -   حجم فایل : ۳.۵۴ MB - مدت زمان  : ۱۵:۰۸
« دریافت جلد آلبوم »

 

منبع:www.persiandel.com