آواز بیات کرد

آواز بیات کرد

بیات کرد در نامگذاری ردیف موسیقی ایرانی آوازها و گوشه هایی هستند که به نام منطقه ای اشاره می کنند که البته علت این نام گذاری ها دقیقا و یا اصلاً مشخص نیست و بد نیست نام آنها را برای اطلاعات عمومی هم که شده بدانیم : بیات اصفهان ، بیات ترک ، بیات شیراز ، شوشتری ، بختیاری ، بغدادی ، راک کشمیر ، راک هندی ، قره باغی ، نیشابورک ، طوسی ، گیلکی ، دیلمان ، عراق ، آذربایجانی ، نوروز عرب ، فرنگ ، ماوراءالنهر ، بیات عجم ، زابل ، کهکیلویه ، نیریز ، اصفهانک ، پنجه کردی ، حجاز ، دشتستانی ، خوارزمی ، بهبهانی ، مرودشتی و بیات کرد که مورد بحث ماست . همانطور که می دانید موسیقی ایرانی به 5 دستگاه و 7 آواز ( که آواز ها به علت برخی شباهتها زیر مجموعه دستگاهها شمرده می شوند) تقسیم بندی می شود . اکنون به بررسی بیات کرد از دیدگاه ردیف های معتبر می پردازیم : 1- ردیف میزرا عبدالله : که بیات کرد را یکی از آواز های مستقل دستگاه شور می داند ولی گوشه هایی که برای آن بیان می کند اصولا از سایر آواز های شور وام گرفته شده که به نظر استاد حسین علیزاده نیز تناسبی با این آواز ندارد مانند گوشه های قطار ( از بیات ترک ) و قرایی ( از افشاری) . اگر شور سل اجرا کنیم نت شاهد ( نتی که بیشتر از همه اجرا می شود و فرود بر آن انجام می شود ) بیات کرد درجه پنجم شور یعنی نت ر می شود. که با توجه به نمونه ای زیر کاملا مشخص است . الف ) درآمد اول به اجرای استاد کیانی با سنتور توجه کنید : ب) درآمد دوم به اجرای استاد شکارچی با کمانچه گوش کنید : ج) درآمد چهارم به اجرای استاد حسین علیزاده با سه تار گوش کنید : آنچه در این ردیف ( و ردیف موسی خان معروفی ) مشخصه بیات کرد است تحریرهای مخصوص درآمد آواز است که تقریبا همگی به یک شکل هستند که با توجه به نت آنها کاملا مشخص است . 2- ردیف استاد عبدالله دوامی : که ایشان نیز هویت مستقل به عنوان یکی از آواز های شور برای بیات کرد قایل است ولی ایشان نیز چند گوشه ای که برای این آواز بیان می کند مانند گوشه های حزین و بسته نگار از دستگاه شور می باشند . گوش کنید : الف) درآمد اول با تحریر : ب) درآمد دوم با شعر : 3- ردیف موسی خان معروفی : بیات کرد را فقط یکی از گوشه های دستگاه شور می داند . 4- ردیف استاد صبا : ایشان در ردیف راست کوک خود بیات کرد را یکی از گوشه های آواز دشتی ذکر کرده اند . به نت و اجرای استاد همایون خرم توجه کنید : به اجرای استاد همایون خرم با ویلن توجه کنید : 5- ردیف آقای کیوان ساکت ( برنامه رادیو فرهنگ : نیستان ) ایشان نیز بیات کرد را فقط به عنوان یکی از گوشه های آواز ابوعطا ذکر کرده اند و از آنجا که نت شاهد کرد بیات و حجاز یکسان می باشد آن را تنوعی دراجرای حجاز می دانند . و اضافه کرده اند که اگر بخواهیم بیات کرد را در دشتی بنوازیم بیاد دقت کنیم که نت متغیر دشتی را بیات کرد ندارد . 6- ردیف استاد محمود کریمی : اصلا ذکری از بیات کرد نکرده اند . در پایان به چند نمونه اجرا شده توجه کنید : الف) آواز بیات کرد در آلبوم آستان جانان توسط استاد شجریان و مشکاتیان . ب) آواز بیات کرد در آلبوم بی تو بسر نمی شود توسط استاد شجریان و علیزاده و کلهر. ج) تصنیف با من صنما در بیات کرد توسط استاد شجریان در آلبوم بی تو بسر نمی شود . د) تصنیف سنگ خارا در بیات کرد توسط خانم مرضیه که توسط شادروان تجویدی در سال 1337 ساخته شده و ترانه آن توسط استاد معینی کرمانشاهی در سال 1340 تصنیف شده است و توسط ارکستر گلها در برنامه گلهای رنگارنگ 261 با تنظیم بسیار زیبای استاد یگانه روح الله خالقی اجرا شده است که اولین ترانه ای بود که به سبک امروزی تنظیم و ارکسترال گردید: سنگ خارا جای آن دارد که چندی هم ره صحرا بگیرم سنگ خارا را گواه این دل شیدا بگیرم مو به مو دارم سخنها نکته از انجمنها بشنو ای سنگ بیابان بشنوید ای باد و باران با شما همرازم اکنون با شما دمسازم اکنون شمع خود سوزی چو من در میان انجمن گاهی اگر آهی کشد دلها بسوزد یک چنین آتش به جان مصلحت باشد همان با عشق خود تنها شود تنها بسوزد من یکی مجنون دیگر در پی لیلای خویشم عاشق این شور و حال عشق بی پروای خویشم تا به سویش ره سپارم سر زمستی بر ندارم من پریشان حال و دلخوش با همین دنیای خویشم